Już od 18 maja zmieniają się przepisy ustawy o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Określone w niej zostały maksymalne koszty pożyczki. Podmioty udzielające pożyczek zobowiązane zostały również do oceny zdolności kredytowej swoich klientów oraz raportowania zobowiązań do baz pożyczkobiorców.
Koszty pozaodsetkowe
Przede wszystkim ustawa określa prawo do pobierania, przez pożyczkodawcę, odsetek oraz kosztów pozaodsetkowych. Z tym, że przez pozaodsetkowe koszty związane z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej należy rozumieć wynikające z tej lub innej umowy lub z innej czynności prawnej:
1) marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze,
2) opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,
3) koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy – z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy.”
Co istotne, do kosztów tych również zalicza się opłaty brokerskie pobierane przez pośredników finansowych!
„Jeżeli dającego pożyczkę reprezentuje przy zawarciu umowy agent lub inna osoba, za której pośrednictwem dający pożyczkę zawiera umowę lub przy której pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, do pozaodsetkowych kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki wlicza się również wynagrodzenie agenta lub tej osoby, o ile ponosi je biorący pożyczkę.”
I tutaj istotna informacja. Jeżeli korzystasz z usług pośrednika finansowego, to w większości przypadków nie pobierze on od Ciebie żadnej opłaty. Otrzymuje jedynie wynagrodzenie z firmy, z której współpracuje i bardzo często w umowie ma wręcz zakaz pobierania jakichkolwiek opłat od swoich klientów.
Jeżeli pośrednik chce od Ciebie pobrać jakieś dodatkowe opłaty to ustal dlaczego, na jakiej zasadzie. Niestety, ale w ten sposób działa wielu tzw. „pośredników” którzy nawet nie są wpisani do rejestru KNF.
Maksymalne koszty pożyczki
Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, w umowie pożyczki pieniężnej (zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby) łączna wysokość pozaodsetkowych kosztów nie może przekraczać maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów określonej wzorem: MPK = K × n/R × 20%.
Poszczególne symbole oznaczają:
MPK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów,
K – całkowitą kwotę pożyczki, rozumianą jako suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących współfinansowanych kosztów pożyczki, które dający pożyczkę wydaje biorącemu pożyczkę na podstawie umowy,
n – okres spłaty wyrażony w dniach, licząc od dnia wydania przedmiotu pożyczki,
R – liczbę dni w roku.
Koszty te nie mogą być wyższe niż 25% całkowitej kwoty pożyczki.
Rozliczenie kosztów pożyczki
Podobnie jak w przypadku kredytów konsumenckich a także również hipotecznych. „W przypadku spłaty pożyczki, o której mowa przed terminem określonym w umowie poniesione pozaodsetkowe koszty ulegają obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby biorący pożyczkę poniósł je przed tą spłatą.”
Zapis ten jest o tyle istotny, że jeżeli pożyczkobiorca poniósł również koszty brokera to także one muszą zostać proporcjonalnie rozliczone w przypadku wcześniejszej spłaty zobowiązania. Wcześniej koszty te nie były rozliczane, a tzw. opłata brokerska była traktowana jako koszt za czynność niezwiązany z okresem trwania pożyczki.
Badanie zdolności kredytowej
Nawet w przypadku zaciągania tzw. chwilówki pożyczkodawca będzie miał obowiązek zbadać zdolność kredytową. „Oceny zdolności kredytowej dokonuje się na podstawie analizy danych udostępnianych przez zaufanych dostawców gromadzących i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny”. W szczególności ustawodawca ma tutaj na myśli bazy BIK, BIG itp…Natomiast jeżeli uzyskanie danych w tych bazach nie będzie możliwe to pożyczkodawca ma obowiązek odebrać od konsumenta „oświadczenia o jego dochodach i stałych wydatkach gospodarstwa domowego, wraz z dokumentami potwierdzającymi wysokość dochodów konsumenta. Oświadczenie wraz z dokumentami, o których mowa w zdaniu pierwszym, odbiera się od konsumenta w każdym przypadku, w którym całkowita kwota kredytu przekracza dwukrotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.”
Oświadczenie to będzie stanowiło załącznik do umowy kredytu lub pożyczki. Instytucja pożyczkowa będzie miała obowiązek przechowywać je przez okres 3 lat od dnia ustania stosunku prawnego uzasadniającego ich pozyskanie czyli de facto spłaty zobowiązania. Zapewne podanie nieprawdziwych danych w oświadczeniu może być traktowane jako wyłudzenie zgodnie z art. 297 kk.
Dodatkowo jeżeli pożyczka została udzielona z naruszeniem powyższych zasad i „na dzień zawarcia umowy kredytu konsumenckiego konsument miał zaległości w spłacie innego zobowiązania pieniężnego wynoszące powyżej 6 miesięcy, a kredyt konsumencki nie był przeznaczony na spłatę tej zaległości, to:
1) zbycie wierzytelności z tej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób jest nieważne;
2) dochodzenie wierzytelności jest dopuszczalne dopiero po dniu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu przez sąd nieistnienia tego zobowiązania”.
Obowiązek informacyjny
Wygląda na to, że skończyły się tzw. pożyczki bez BIK. Czyli te udzielane bez analizowania baz jak również reklamowane jako zobowiązania, które nie są raportowane do BIK. „Instytucja pożyczkowa, która udzieliła kredytu konsumenckiego, niezwłocznie przekazuje informację o jego udzieleniu instytucjom, o których mowa w art. 105 ust. 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe”.
O zmianach tych zostali poinformowani również użytkownicy popularnego serwisu aukcyjnego „Allegro”. Przy zaciąganiu zobowiązania w ramach Allegro Pay będzie zatem badana zdolność kredytowa jak również pożyczki te będą raportowane (widoczne) do BIK.
Serwis informuje, że będzie również weryfikował obecnie przyznane limity. „Ocena zdolności kredytowej może mieć wpływ na wysokość środków dostępnych w usłudze Allegro Pay. Brak zgody spowoduje z kolei, że Allegro nie oceni zdolności kredytowej użytkownika i nie będzie mógł udostępnić mu płatności metodą Allegro Pay”. A zatem ponowna weryfikacja lub zablokowanie dostępu do limitu w ramach tej usługi.
Allegro będzie przekazywać do BIK informacje o wszystkich umowach z Allegro Pay zawartych od 18 maja 2023 roku, jak również o ewentualnych opóźnieniach w spłacie. Oznacza to, że jeżeli na przykład 25 maja ktoś zawrze umowę z Allegro Pay, informacja o tym trafi do Biura Informacji Gospodarczej i wywoła wysłanie powiadomienia w przypadku osób korzystających z usługi Alerty BIK.
W wiadomości z Allegro można znaleźć również i taką informację: „Pamiętaj, że terminowe spłaty budują Twoją pozytywną historię kredytową”. Tak, ale tylko pod warunkiem, że spłacasz zobowiązanie bankowe (od min. 6 miesięcy). Jeżeli jest to pożyczka z parabanku to punktacja nie naliczy się. Czyli tutaj doszło to zamierzonej (lub nie) nieścisłości.
Zawsze zwracaj uwagę na to czy zaciągane zobowiązanie to kredyt lub pożyczka z banku (słowo „bank” w nazwie) lub ewentualnie SKOKu. Każde inne to zobowiązanie pozabankowe. Takich należy się wystrzegać. Nie dość, że nie wpływają pozytywnie na historię w BIK, to jeszcze obniżają scoring klienta. Istnieją bowiem banki, które zwyczajnie nie chcą klientów, którzy korzystają lub nawet w niedalekiej przeszłości, korzystali z pożyczek pozabankowych.
Jak takie zobowiązania wpływają na scoring pisałem już wcześniej (LINK do tekstu). Oczywiście można je także usuwać. Przeczytasz o tym tutaj.